Υπάρχουν κάποια μικρά λάθη στην ορθή σύνταξη, στίξη και μορφοποίηση κειμένου, που συνηθίζουν να κάνουν οι νέοι και νέες συγγραφείς στο πρωτόλειο κείμενο, τα οποία δεν φτάνουν ποτέ στον/στην αναγνώστη/στρια, γιατί διορθώνονται έγκαιρα στην επιμέλεια του βιβλίου πριν την κυκλοφορία του. Ωστόσο, μπορούν να λειτουργήσουν αρνητικά στην φάση εκτίμησης της εκδοτικής του αξίας από τον εκδοτικό, είτε γιατί δημιουργούν μια κακή αρχική εντύπωση, είτε γιατί πρέπει να διορθωθούν πολλά πριν κυκλοφορήσει, είτε γιατί το περιεχόμενο δεν γίνεται κατανοητό, με αποτέλεσμα το βιβλίο να απορριφθεί ως κακογραμμένο. Για αυτόν τον λόγο, είναι απαραίτητο να ακολουθούμε μερικές απλές συμβάσεις στην γραφή και την ανάγνωση. Μια τέτοια σύμβαση έχει να κάνει με την αλλαγή παραγράφων.
Ακολουθεί μια πρόταση για καλύτερη οργάνωση και παρουσίαση του κειμένου μας.
Σε τι μας βοηθούν οι παράγραφοι
Τα κείμενα αποτελούνται από παραγράφους που βοηθούν την οργάνωση της σκέψης και την δόμηση της αφήγησης στον γραπτό λόγο, κυρίως όταν πρόκειται για μεγάλο κείμενο. Κατά την ανάγνωση βοηθάει στην κατανόηση της ιστορίας, επειδή όταν μια ενότητα ολοκληρώνεται και ξεκινάει κάτι νέο στην αφήγηση, η αλλαγή της παραγράφου βοηθάει τον/την αναγνώστη/στρια να προσέξει την αλλαγή αυτή. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πότε αλλάζουμε παράγραφο, ώστε με την ορθή διάρθρωση του κείμενου ο/η αναγνώστης/στριά να μην μπερδεύεται.
Αλλαγή σκηνής
Όλες οι σκηνές στις ιστορίες μας διαθέτουν δύο βασικά χαρακτηριστικά, τον τόπο και τον χρόνο της δράσης. Οι αναγνώστες πρέπει να γνωρίζουν πότε και που συμβαίνουν όσα περιγράφουμε, καθώς και πότε αυτά αλλάζουν. Ακόμη και όταν ο τόπος και ο χρόνος δεν προσδιορίζονται ξεκάθαρα, “Μια φορά κι έναν καιρό σε μια πολύ μακρινή χώρα…”, όταν αλλάζει ένα από τα δύο, τότε αλλάζει και η σκηνή στην οποία διαδραματίζεται η ιστορία. Δεν έχει λοιπόν σημασία πότε και που ακριβώς, με την έννοια του απόλυτου, αλλά του σχετικού. Η επόμενη παράγραφος μπορεί να ξεκινάει “Την επόμενη μέρα…” ή ακόμη και “Πολύ ώρα μετά…” Δεν έχει επίσης σημασία σε ποια ακριβώς χώρα ή πόλη ή ακόμη και δωμάτιο, όταν αλλάζει ο τόπος, “Τότε, έφυγε από την χώρα του…”
Αλλαγή προσώπου που μιλάει
Στους διαλόγους, εξυπηρετεί πολύ η αλλαγή της παραγράφου, όταν αλλάζει το πρόσωπο που μιλάει. Οι συγγραφείς συνηθίζουν να προσθέτουν μετά τα εισαγωγικά μια διευκρίνηση όπως, “είπε η μητέρα”, “μουρμούρησε το παιδί” κλπ, ώστε ο αναγνώστης να καταλάβει ποιος ή ποια μίλησε. Σε ένα διάλογο και κυρίως σε αυτούς με σύντομες προτάσεις, αυτό θα ήταν πολύ κουραστικό, καθώς θα μας έβγαζε συνέχεια από την δράση, με αυτές τις ανούσιες επαναλήψεις. Έτσι, όταν έχουμε δύο πρόσωπα που συζητούν, η αλλαγή της παραγράφου δείχνει και αλλαγή προσώπου. Μέσα στην ίδια παράγραφο, μπορεί να περιέχονται και περιγραφές της δράσης του ήρωα πριν μιλήσει ξανά και εμείς αλλάζουμε την παράγραφο μόνο όταν μιλήσει το άλλο πρόσωπο.
Προχωράμε σε νέες πληροφορίες (ιδέες, πρόσωπα, καταστάσεις)
Όταν ολοκληρωθεί μια νοηματική ενότητα και προχωρούμε
- στην περιγραφή νέων ιδεών, σκέψεων και προβληματισμών του αφηγητή
- σε νέα πρόσωπα που παρουσιάζονται στην τρέχουσα σκηνή
- σε νέες καταστάσεις, συγκρούσεις και γεγονότα γενικά
τότε αλλάζουμε παράγραφο. Η αλλαγή της παραγράφου, εκτός από τον συγγραφέα σε μια δομημένη γραφή, βοηθάει στην ανάγνωση και στην κατανόηση του κειμένου. Εάν κάθε κεφάλαιο ενός βιβλίο ήταν μια μόνο παράγραφος, η ανάγνωση θα ήταν δύσκολη. Θα χάναμε εύκολα την επόμενη γραμμή στο σώμα του κειμένου και ο αναγνώστης δεν θα μπορούσε να κάνει μια λογική παύση για ανάσα στην ανάγνωσή του, καθώς όλη η ιστορία θα αποτελούνταν από μεγάλες κουραστικές ενότητες.
Άλλες πληροφορίες
Για την καλύτερη μορφοποίηση του κειμένου σας, όταν γράφετε λογοτεχνικό κείμενο, θα βρείτε περισσότερα στο άρθρο Μορφοποίηση και σημεία στίξης στους διαλόγους, καθώς και στις παρακάτω ιστοσελίδες.
- Οδηγίες για την παρουσίαση των κειμένων – Αφορά κυρίως επίσημα έγγραφα, κείμενα και δοκίμια, όμως περιέχει πολύτιμες πληροφορίες και αξίζει τον κόπο να το επισκεφτείτε.