Αγαπάς την λογοτεχνία. Διαβάζεις μυθιστορήματα, ξεχωρίζεις είδος, αγαπημένους κι αγαπημένες συγγραφείς. Ξαφνικά αρχίζεις να αναρωτιέσαι εάν μπορείς κι εσύ να δημιουργήσεις ξεχωριστούς ήρωες και ηρωίδες και να αφηγηθείς τις συναρπαστικές τους περιπέτειες. Πειραματίζεσαι. Πιάνεις τον εαυτό σου να αφηγείται την πρώτη του ιστορία σε ένα πρόσωπο. Είτε πραγματικός ή φανταστικός, ο ιδανικός αναγνώστης είναι εκείνος ο ένας που μαγνητίζεται από την αφηγηματική σου φωνή και ενδιαφέρεται για όσα έχεις να του πεις. Είναι μοναδικός για εσένα. Πριν το καταλάβεις καλά καλά, βρίσκεσαι με ένα πρωτόλειο κείμενο στα χέρια και ένα φιλόδοξο όνειρο να το δεις βιβλίο. Αναζητάς κάποιον ανάμεσα στους φίλους και τις φίλες σου πριν αρχίσεις να ψάχνεις για έναν εκδοτικό οίκο, να το διαβάσει και να μοιραστεί μαζί σου την αναγνωστική του εμπειρία. Πως θα βρεις τον ιδανικό σου αναγνώστη;
Αναζήτηση ιδανικού αναγνώστη
Όποιες και να είναι οι αφηγηματικές σου επιλογές, πάντα νιώθεις ότι λες μια ιστορία σε κάποιο άλλο πρόσωπο με το οποίο έχεις κοινές ανησυχίες και ερωτήματα ζωής κι επομένως δεν μπορεί παρά να ενθουσιαστεί με την ιστορία σου. Υπάρχει ένας τέτοιος αναγνώστης ή είναι πλάσμα της φαντασίας μας που μας ρωτάει συνέχεια και μας ενεργοποιεί να συνεχίσουμε την αφήγηση; Μήπως τελικά είναι μια άλλη πλευρά του εαυτού μας;
Όπως και να έχει, σε αυτό το πρόσωπο απευθύνεις την αφήγησή σου κι επιδιώκεις μια επικοινωνία μαζί του. Μια επιτυχή μεταφορά γνώσεων, εμπειριών και συναισθημάτων εάν νιώθουμε ότι είναι ένας άλλος άνθρωπος ή μια αναδιοργάνωση κι αναδόμησή τους, εάν μιλάμε για τον άλλο μας εαυτό.
Ωστόσο, ιδανικό μας αναγνώστη αποκαλούμε συχνά το πραγματικό πρόσωπο από το οικείο μας περιβάλλον που θα διαβάσει το κείμενό μας για πρώτη φορά και θα μας πει την γνώμη του. Αν πετύχουμε σε αυτήν την πρώτη δοκιμασία ο συγγραφικός εαυτός μας αναθαρρεί. Για αυτό και η επιλογή του προσώπου που εκτιμούμε για τις λογοτεχνικές του γνώσεις και που εμπιστευόμαστε την κρίση του είναι σημαντική.
Οι νέοι συγγραφείς βιάζονται να εμπιστευτούν τα κείμενα τους σε φίλους και συγγενείς για μια πρώτη εκτίμηση, πριν τα στείλουν σε ένα εκδοτικό οίκο. Ζητούν επιβεβαίωση, συμβουλές, ιδέες. Εξάλλου, ποιος άλλος θα έκανε τον κόπο να διαβάσει το κείμενο μας; Έτσι για πρώτη φορά, αναζητούν ανάμεσα σε οικεία πρόσωπα τον ιδανικό τους αναγνώστη. Είναι όμως ιδανικός για αυτήν την αποστολή;
Τι να προσέξουμε στην επιλογή του ιδανικού αναγνώστη
Καταρχάς, ας αναρωτηθούμε για τι ψάχνουμε. Με μια σύντομη αναζήτηση στο διαδίκτυο μπορούμε να καταλάβουμε ότι δεν εννοούμε όλοι το ίδιο. Κάποιοι μιλούν για τον ανώτερο, σοφό και πολυδιαβασμένο άνθρωπο που ξέρει να ξεχωρίσει το καλό βιβλίο. Κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι πρόκειται για εκείνον που λειτουργεί στην ίδια συχνότητα με τον συγγραφέα, είτε σε λογικό είτε σε συναισθηματικό επίπεδο.
Σε αυτό το άρθρο μιλούμε για την επιλογή του πλέον κατάλληλου προσώπου ως πρώτου/ης αναγνώστη/στριας ενός κειμένου και που συχνά αναζητούμε για να διαμορφώσουμε στο μυαλό μας την πρώτη μας συγγραφική ταυτότητα.
Εμπιστοσύνη στην ορθή κρίση και στην γνώση του αντικειμένου
Είναι σημαντικό να είναι αναγνώστης ανάλογων λογοτεχνικών κειμένων και να γνωρίζει τον τρόπο λειτουργίας της αφήγησης στο είδος που έχουμε επιλέξει να γράψουμε. Το πρόσωπο στο οποίο θα απευθυνθούμε πρέπει να έχει “δοκιμαστεί” επανειλημμένα για την ορθή κρίση του. Δηλαδή, να κρίνει πάντα βάση κατάλληλων κριτηρίων με λογική και αντικειμενικότητα.
Κατάλληλα κριτήρια
Κατάλληλα κριτήρια είναι εκείνα που μας βοηθούν να διακρίνουμε εάν οι συγγραφικοί μας στόχοι έχουν επιτευχθεί. Όπως, για παράδειγμα, η ποιότητα της γραφής, η εμβάθυνση στο θέμα, η γνώση των ηρώων και ηρωίδων σε βάθος, η δράση, η πλοκή, το ενδιαφέρον, η εμπορικότητα, η λογοτεχνικότητα, ο στοχασμός, η κ.α.
Δεν συνηθίζει να μας “χαϊδεύει τα αυτιά”
Να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα διστάσει να μας πει τι ακριβώς πιστεύει για το λογοτεχνικό μας κείμενο, πάντα με αγάπη, σεβασμό για την δουλειά μας, με τεκμηριωμένη άποψη και βάση των αρχικών κριτηρίων. Συχνά οι φίλοι μας θαυμάζοντας την αγάπη μας για την λογοτεχνία που οδηγεί στην ενασχόληση μας με την συγγραφή, μιλούν με επαινετικά σχόλια για να μας επιβραβεύσουν και να μας ενθαρρύνουν να συνεχίσουμε. Η ενθάρρυνση είναι σημαντική, όμως αυτό που επιθυμούμε περισσότερο είναι να βεβαιωθούμε εάν καταφέραμε να επικοινωνήσουμε τα μηνύματά μας με τους αναγνώστες μας με τον τρόπο που είχαμε αρχικά σχεδιάσει.
Μεγάλη εικόνα, ισορροπίες, εκφραστικά και νοηματικά λάθη
Να μπορεί να δει την μεγάλη εικόνα, δηλαδή τις αφηγηματικές αναλογίες και τις ισορροπίες ενός μεγάλου κειμένου και να εντοπίσει τυχόν λάθη ή σημεία που θα ήθελαν μια μικρή βελτίωση. Στην πρώτη ανάγνωση, κάποια μικρά λάθη που μας διαφεύγουν στην συγγραφή, μπορεί να εντοπιστούν ακόμη και από τους λιγότερο μυημένους αναγνώστες ή γνώστες της Ελληνικής γλώσσας, καθώς μια φράση μας ή μια περιγραφή των γεγονότων μπορεί να αφήσει διφορούμενα νοήματα. Το δεύτερο “μάτι” που αγνοεί την ιστορία και την εξέλιξή της και πασχίζει να την δημιουργήσει εξαρχής μέσα στο μυαλό του, μπορεί να τα εντοπίσει ευκολότερα.
Πρέπει να έχει χρόνο και διάθεση να ασχοληθεί με το κείμενό μας
Το πρόσωπο που επιλέγουμε πρέπει να έχει χρόνο και διάθεση για να ασχοληθεί μαζί μας. Συχνά έχουμε γύρω μας ανθρώπους που διστάζουν να πουν όχι, που το αφήνουν στην άκρη καθώς έχουν άλλες προτεραιότητες και μας δίνουν την εντύπωση ότι αποτύχαμε ή που ακόμη και αν τελικά το διαβάσουν θα αρκεστούν απλά σε ένα “πολύ καλό, μπράβο”.
Εμπιστοσύνη στην δική μας κρίση
Όσο και να πιστεύουμε ότι έχουμε επιλέξει το πιο κατάλληλο άνθρωπο για να μας πει την γνώμη του, πρέπει να γνωρίζουμε πάντα ότι η γνώμη είναι αποτέλεσμα εμπειριών ζωής και προσωπικών αναγνωστικών αναγκών. Είτε θετικά, είτε αρνητικά σχόλια ακούσουμε πρέπει να προβληματιστούμε, προτού δεχτούμε άκριτα και υιοθετήσουμε την όποια άποψη. Εάν νιώθουμε βαθιά μέσα μας ότι το κείμενό μας λειτουργεί και επικοινωνεί τα μηνύματά μας, δεν θα πρέπει να το αλλάξουμε για να ικανοποιήσουμε τον ένα αναγνώστη. Η ιστορία είναι δικό μας δημιούργημα και μεταφέρει την δική μας γνώση και εμπειρία ζωής και αυτό δεν πρέπει να αλλάζει παρά μόνο εάν κρίνουμε ότι αυτό που θέλαμε να πούμε δεν καταφέραμε να το περάσουμε με επιτυχία για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους.
